“We hebben straks allemaal een robotbewijs nodig,” zegt TEDxHaarlem spreker Pim Haselager. “De technologie ontwikkelt zich snel. Het zal ons veel brengen, maar we hebben dialoog met alle generaties nodig om dat ook in goede banen te leiden.”
Pim Haselager, geboren in Haarlem, voelt zich allereerst een filosoof. Als enthousiaste Universitair Hoofd Docent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen slaat hij graag een brug tussen de wijsgerige reflectie en empirische wetenschappen als kunstmatige intelligentie en neurowetenschap. Robotica brengt dat allemaal samen.
Voor we de materie induiken – wat leer jij van je studenten?
Ik voel het pessimisme over de toekomst van sommige van mijn generatiegenoten niet, dankzij mijn studenten. Elk jaar ververst de groep 20-jarigen zich en ik leer een ontwapenende soort van geïnteresseerde positiviteit van ze. Het zijn vrolijke, intelligente en veelbelovende jongelui die er zin in hebben en het beste voor hebben met de wereld. Dat geeft een geweldige energie!
Waarom ben je zo geboeid door robotica?
Met Kunstmatige Intelligentie probeer ik te begrijpen wie we zijn, door ons denken en doen na te bootsen. Als je ontdekt dat wat je programmeert niet werkt zoals wij werken, leer je wat je zelf nog niet begrijpt. Juist die verschillen vertellen je wat je nog niet weet. Dat geldt ook voor robots.
Wat zou jij dan beter willen begrijpen over de mensheid door robotica?
Waarom we zoveel uit de hand laten lopen! Kijk bijvoorbeeld naar het milieu of het ontbrekende begrip voor culturele verschillen. Wat snappen we allemaal nog niet van onszelf waardoor dit niet beter gaat? Hoe kunnen we ons zelfinzicht verbeteren en daardoor problemen aanpakken die nu nog onoplosbaar lijken?
Nu proberen we vooral systemen te maken die nog slimmer zijn dan wij. Tegelijkertijd zijn we er bang voor, want stel je voor dat ze ons gaan behandelen zoals wij minder intelligente wezens behandelen… Dan sta je straks in de bio-industrie als ‘varkentje’. Waar we nog te weinig mee bezig zijn is het ontwikkelen van een betere moraal. Me dunkt dat we daar meer behoefte aan hebben dan aan nog meer ‘koude’ intelligentie. Ik ben geïnteresseerd in Artificial Moral Agents, oftewel morele robots, om beter te snappen hoe onze morele principes functioneren en om te kijken of dat ook anders en vooral ook beter kan.
Robotica als spiegel voor de mensheid?
Ja!
Zie jij robots als een nieuwe generatie?
Nee. Het is gewoon technologie. We care; they don’t. Dat is een cruciaal verschil tussen robots en wij. Niets kan ze wat schelen. Voor ons is ergens om geven een kernwaarde.
Is dat niet juist de reden waarom we robots eng kunnen vinden?
Ja en vrees is ook terecht, maar niet omdat robots ineens gewetenloos de controle gaan grijpen. Ook macht kan ze niet schelen namelijk. Het probleem is subtieler maar wel essentieel. We maken ze beetje mensachtig en dat appelleert aan onze basicinstincten. Wij schrijven menselijke eigenschappen toe aan machines, willen ze verzorgen, gaan ertegen praten, hechten ons eraan maar het zijn ijskasten. Maak nooit de fout dat jouw ijskast zich zorgen maakt om je voedsel! We kunnen ooit wellicht perfecte robot artsen maken, maar waar het echt over gaat ontgaat ze: leven of dood. En die machines haal je dus in huis.
Hoe ondervangen we dat?
Met de komst van het Internet hebben we zitten slapen. We zijn onze privacy volledig kwijtgeraakt met al die cookies. Bij robotica moeten we een gezondere ontwikkeling borgen. Hoe vaag het allemaal ook nog is nu; voordat de technologie er helemaal is, moeten we beter plaatsen hoe de machines functioneren. Wat ze wel kunnen doen en wat vooral níet kunnen of mogen doen, en wat ze met zich meebrengen voor ons zelfbeeld.
Wat ga je ons tijdens TEDxHaarlem vertellen?
Ik zal schetsen dàt en waarom we voor een gezonde ontwikkeling van robotica de dialoog met alle generaties nodig hebben.
Pim Haselager spreekt op 24 november op TEDxHaarlem in de Philharmonie.
Interview: Brenda Smeenge
Foto: Marjory Haringa
